Sinds de invoering van artikel 2.114 Aanbestedingswet is het uitgangspunt dat een aanbestedende dienst gunt op basis van de beste prijs-kwaliteitverhouding. Een aanbestedende dienst die toch het gunningscriterium laagste prijs wil hanteren, dient dit deugdelijk te motiveren. In een uitspraak van de Rechtbank Noord-Nederland blijkt dat een aanbestedende dienst van goeden huize moet komen om te gunnen op laagste prijs. In die uitspraak greep een rechter in op een aanbesteding omdat gebruik van het gunningscriterium laagste prijs niet goed was gemotiveerd.
Deze uitspraak betrof een gezamenlijke Europese openbare aanbestedingsprocedure van de provincies Groningen en Drenthe en een aantal gemeenten, voor het onderhouden, aanleggen en vervangen van de openbare verlichtingsinstallaties langs openbare wegen. De werkzaamheden waren beschreven in het RAW-bestek.
De opdracht was aanvankelijk in de markt gezet met het gunningscriterium beste prijs-kwaliteitverhouding. Naar aanleiding van vragen in het kader van de 1e Nota van Inlichtingen besloot de aanbestedende dienst over te gaan tot rectificatie waarin zij verkondigde de opdracht op basis van de laagste prijs te zullen gunnen.
Een marktpartij maakt bezwaar tegen het uitsluitend op laagste prijs gunnen van de opdracht en start een kort geding. De vraag die aan de rechter wordt voorgelegd is in hoeverre gunning op laagste prijs in het onderhavige geval gerechtvaardigd is.
De aanbesteders hadden hun keuze voor de laagste prijs als gunningscriterium gemotiveerd met de stelling dat er in de praktijk geen grote verschillen in de kwaliteit van het eindresultaat werden verwacht en dat de werkzaamheden gedetailleerd zijn beschreven in het bestek.
Specifiek met betrekking tot het eerdere subgunningscriterium Extra CO2-reductie stelden de aanbesteders dat dit criterium niet bleek te kunnen leiden tot een objectieve beoordeling, waardoor zij hadden besloten dit criterium te laten vervallen.
De rechter overweegt in deze zaak dat een aanbestedende dienst in hoofdregel moet gunnen aan de economisch meest voordelige inschrijving, die wordt bepaald aan de hand van de beste prijs-kwaliteitverhouding. Een aanbestedende dienst kan echter, in afwijking van deze hoofdregel, gunnen op basis van de laagste prijs, wanneer de keuze voor toepassing van het criterium van de beste prijs-kwaliteitverhouding ondoelmatig is. Er is overigens géén rechtsregel waaruit volgt dat gunning op basis van het criterium van de laagste prijs slechts als uitzondering is toegestaan. Wanneer de aanbestedende dienst deugdelijk kan motiveren waarom hij in de gegeven omstandigheden voor het gunningscriterium laagste prijs kiest, is dat volgens de rechter geoorloofd.
In het onderhavige geval oordeelde de rechter echter dat aanbesteders het gunningscriterium laagste prijs onvoldoende hadden gemotiveerd. Daarbij weegt de rechter mee dat het in dit geval gaat om een opdracht van aanzienlijke omvang, zowel getalsmatig als geografisch, waardoor het zonder uitleg, die ontbreekt, niet voor de hand ligt dat tussen aanbieders geen enkel (relevant) kwalitatief onderscheid kan worden gemaakt.
Dit gold in het bijzonder met betrekking tot het sub-gunningscriterium extra Co2reductie. In de aanvankelijke leidraad moesten inschrijvers in hun plan van aanpak beschrijven wat zij qua reductie van CO2-uitstoot konden betekenen. Aanbesteders hebben onvoldoende gemotiveerd waarom zij niet in staat zijn (objectief) te beoordelen of inschrijvers extra CO2-reductie konden bereiken. Dat betekent dat de aanbesteders de lopende aanbestedingsprocedure moesten staken, en een nieuwe, voldoende gemotiveerde, beslissing moeten nemen over het te hanteren gunningscriterium.
Ondanks dat de rechter in deze uitspraak opmerkte dat er géén rechtsregel bestaat waaruit volgt dat gunning op basis van het criterium laagste prijs slechts in uitzonderingssituaties of bijzondere omstandigheden is toegestaan, lijkt het hier in de praktijk wel steeds meer op neer te komen. Wij adviseren u daarom om zo veel mogelijk aan gunning op beste prijs-kwaliteitverhouding vast te houden. Mocht u er toch van overtuigd zijn dat een gunning op laagste prijs het meest aangewezen criterium is, neemt u dan vooral contact met ons op. Dan helpen wij u graag bij het opstellen van een deugdelijke motivering óf denken we graag mee over een andere oplossing.
