Het is misschien even wennen aan het beeld: in het rond dansende festivalbezoekers in het gemeentehuis in plaats van hard werkende ambtenaren. Maar hoe ziet u dat als het gemeentehuis al lange tijd (deels) leeg staat? Het tegengaan van leegstand stelt veel gemeenten voor beleidsmatige uitdagingen. Creatieve voorstellen om leegstand tegen te gaan met pop-ups of tijdelijke culturele evenementen worden toegejuicht. Mag ter stimulering van zulke tijdelijke creatieve leefbaarheidsinitiatieven (anti-leegstandsinitiatieven) ook gemeentelijk vastgoed worden ingezet? Paul Adriaanse en Jolanda van Koeveringe-Dekker schreven hierover een artikel in de Gemeentestem 2019/72. Zij geven daarin een tour d'horizon langs de juridische mogelijkheden, de voetangels en klemmen binnen de kaders van het staatssteunrecht en de Wet Markt en Overheid. Zij doen dat aan de hand van een casus van een denkbeeldige, gemiddelde gemeente in Nederland, waarin veel gemeenten zich zullen herkennen.
In het artikel wordt eerst vanuit staatssteunrechtelijk perspectief bezien wat kan en wat niet kan aan de hand van de criteria van staatssteun. Zeker op cultureel gebied blijkt inzet van gemeentelijk vastgoed ter stimulering van leegstandsinitiatieven in veel gevallen geen staatssteun op te leveren. De auteurs concluderen verder dat die inzet van gemeentelijk vastgoed anders nog verenigbare staatssteun kan opleveren als deze steun wordt ingezet voor in de gemeente aangewezen culturele projecten of activiteiten en overigens wordt voldaan aan de bijzondere voorwaarden van artikel 53 van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening en de verder in die verordening gestelde voorwaarden.
In het tweede deel van het artikel wordt vanuit het perspectief van de Wet Markt en Overheid gekeken naar de inzet van gemeentelijk vastgoed ter stimulering van leegstandsinitiatieven. Besproken wordt hoe het zit met de gedragsregels waaraan bestuursorganen zich op basis van die wet moeten houden als zij zelf, of via overheidsbedrijven, economische activiteiten uitoefenen. In het bijzonder gaan de auteurs in op de voorwaarde van integrale kostendoorberekening en het bevoordelingverbod en bespreken zij ‘de escaperoute’ die via de zogenaamde algemeenbelangbesluiten vaak door gemeenten wordt geprobeerd. Het artikel maakt duidelijk dat als geen sprake is van staatssteun, gemeenten met de inzet van gemeentelijk vastgoed ter stimulering van leegstandsinitiatieven nog wel in strijd met de Wet Markt en Overheid kunnen handelen. De auteurs bespreken de kaders waarbinnen die inzet wél mogelijk is. Aan de hand van relevante jurisprudentie laten zij in het bijzonder zien dat algemeenbelangbesluiten zorgvuldig moeten worden voorbereid en gemotiveerd.
Als u geïnteresseerd bent in meer informatie over deze materie of advies wil hierover neem dan contact op met Paul Adriaanse of Jolanda van Koeveringe-Dekker. Voor vragen over de mogelijkheden van (tijdelijke) verhuur van gemeentelijk vastgoed kunt u terecht bij onze collega Joke Mikes.
