Het zal niemand ontgaan zijn dat het corona-virus wereldwijd om zich heen slaat. Ook het bedrijfsleven ondervindt hier problemen van. Enerzijds omdat de productie en het transport van producten in China op een laag pitje staat, anderzijds omdat bedrijven zich genoodzaakt zien om maatregelen te nemen om zoveel als mogelijk te voorkomen dat het eigen personeel besmet raakt met het corona-virus.
Omdat je als ondernemer geconfronteerd kan worden met de gevolgen van het virus – bijvoorbeeld omdat jouw toeleverancier niet meer in staat is om de gevraagde producten te leveren – en jij daardoor jouw eigen verplichtingen richting jouw afnemers mogelijk niet meer na kan komen, is het van belang om na te gaan of je voor een dergelijke tekortkoming aansprakelijk bent. Controleer daarom tijdig of een beroep op overmacht of onvoorziene omstandigheden mogelijk is.
Overmacht
Van overmacht is sprake indien zich een gebeurtenis voordoet die het onmogelijk maakt om de overeengekomen verplichtingen (volledig) na te komen. Die gebeurtenis moet buiten de macht liggen van degene die zich op overmacht beroept en moet niet voor zijn rekening komen.
In veel overeenkomsten of de daarop van toepassing zijnde algemene voorwaarden is een definitie opgenomen van het begrip “overmacht”. In die definitie is dan meer specifiek omschreven wat onder overmacht verstaan wordt en wat juist niet. Het is niet ongebruikelijk om daarin op te nemen dat als sprake is van overmacht bij jouw toeleverancier, dit ook overmacht oplevert voor jou. Ook is vaak opgenomen dat een epidemie of een pandemie beschouwd wordt als overmacht.
Ook als in de overeenkomst echter niet is voorzien in een definitie van het begrip overmacht, zijn er goede aanknopingspunten die met zich mee kunnen brengen dat het corona-virus beschouwd kan worden als een overmachtssituatie. Zo heeft zowel de Chinese als de Franse overheid al besloten dat het corona-virus aangemerkt wordt als een overmachtssituatie, hebben Nederlandse rechters in het verleden ook bij andere epidemieën, zoals de vogelgriep, een beroep op overmacht gehonoreerd en ligt een epidemie in de regel buiten de invloedsfeer van contractspartijen en zijn zij niet te voorzien.
Hoewel dit goede aanknopingspunten zijn om te stellen dat het corona-virus een overmachtssituatie oplevert, zal aan de hand van de specifieke omstandigheden van het geval bekeken moeten worden of daar ook daadwerkelijk sprake van is. Daarbij zal onder meer beoordeeld moeten worden waarom het corona-virus de onverkorte nakoming van de overeenkomst verhindert.
Gevolg van een geslaagd beroep op overmacht is, dat de contractspartner geen nakoming kan vorderen en dat jij niet gehouden bent de schade te vergoeden die jouw contractspartner lijdt doordat jij jouw verplichtingen niet na kan komen.
Wel kan jouw contractspartij in geval van overmacht in beginsel de overeenkomst beëindigen. De mogelijkheid daartoe kan echter in de overeenkomst zelf of de daarop van toepassing zijnde algemene voorwaarden zijn beperkt.
Onvoorziene omstandigheid
Indien er geen sprake is van overmacht, kan er mogelijk wel sprake zijn van een onvoorziene omstandigheid welke van dien aard is dat jouw contractspartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag verwachten. In dat geval kan de overeenkomst worden gewijzigd of geheel of gedeeltelijk worden ontbonden.
Of sprake is van een onvoorziene omstandigheid geldt eveneens dat dit van geval tot geval beoordeeld zal moeten worden.
Conclusie
Indien er zich problemen voordoen bij de nakoming van een overeenkomst ten gevolge van het corona-virus, kan er mogelijk sprake zijn van een overmachtssituatie of van een onvoorziene omstandigheid. Of daarvan daadwerkelijk sprake is, zal beoordeeld moeten worden op basis van alle specifieke omstandigheden van het geval.
Daarbij is het in ieder geval verstandig om in nog te sluiten overeenkomsten of in de daarop van toepassing zijnde algemene voorwaarden een goede definitie op te nemen van overmacht en van de gevolgen daarvan.
Wilt u bij het formuleren van een overmachtsbepaling advies of wilt u advies over de vraag of in uw geval sprake is van overmacht of van een onvoorziene omstandigheid, dan zijn wij u daarbij uiteraard graag van dienst.
