Veel bedrijven werken met bankgaranties. Een bankgarantie biedt immers zekerheid voor degene ten gunste van wie deze wordt verstrekt. Aan bankgaranties zijn echter voorwaarden verbonden. Voorwaarden die nageleefd dienen te worden wil een bank tot uitkering gehouden zijn. In de zaak die geleid heeft tot het arrest van de Hoge Raad van 14 december 2018 ging het om de vraag op welke wijze die voorwaarden uitgelegd dienen te worden. De Hoge Raad heeft in dat arrest nogmaals bevestigd dat bij de uitleg van een abstracte bankgarantie groot gewicht toekomt aan de (strikt te lezen) bewoordingen van de garantie. In deze zaak ging het kort weergegeven om het volgende.
In opdracht van Ballast Nedam heeft Rollecate gevels geleverd en geplaatst voor een nieuwbouwproject. De gevelelementen heeft Rollecate bij Polux BV gekocht. Daarbij is overeengekomen dat Rollecate de gevelelementen bij vooruitbetaling aan Polux zou voldoen. Op haar beurt zou Polux oplopende bankgaranties verstrekken. De waarde van die bankgaranties zou met iedere deelbetaling van Rollecate aan Polux oplopen met het bedrag van die deelbetaling.
Nadat Polux failliet was verklaard, heeft Rollecate aanspraak gemaakt op uitbetaling van beide bankgaranties.
De Rabobank heeft dat ten aanzien van de eerste bankgarantie gedaan, maar weigerde volledige uitbetaling van de tweede bankgarantie. De reden die de Rabobank aanvoerde voor haar weigering was dat Rollecate niet heeft voldaan aan een voorwaarde in de bankgarantie, te weten de naleving van het tussen Rollecate en Polux overeengekomen betaalschema. Rollecate was met Polux een betaalschema overeengekomen. Hierin werd vermeld voor welke data de verschillende betalingen (uiterlijk) moesten worden gedaan. Rollecate heeft alle bedragen wel voldaan, maar niet conform dat betaalschema, althans niet tijdig.
Rollecate legt zich niet neer bij de weigering van de Rabobank om tot uitkering van de tweede bankgarantie over te gaan – het ging om een bedrag van zo’n € 165.000,- – en wendt zich tot een advocaat.
In de gerechtelijke procedure die volgt gaat het om de uitleg van de (tweede) bankgarantie: hebben de daarin vermelde termijnen een fataal karakter? Als het antwoord daarop bevestigend luidt, hoeft Rabobank niet uit te betalen.
Daarbij geldt dat het gaat om een zogenaamde abstracte bankgarantie. Bij een abstracte bankgarantie is de betalingsverplichting van de bank onafhankelijk gemaakt van de (onderliggende) rechtsverhouding tussen de begunstigde (Rollecate) en de opdrachtgever (Polux). De bank heeft een eigen verplichting om het in de bankgarantie genoemde bedrag aan de begunstigde te voldoen.
In een eerder arrest was al door de Hoge Raad bepaald dat bij de uitleg van een dergelijke abstracte bankgarantie groot gewicht toekomt aan de letterlijke tekst van de bankgarantie (HR 13 maart 2015). Dit herhaalt de Hoge Raad in dit arrest nog eens.
In de tweede bankgarantie staat de opschortende voorwaarde opgenomen dat Rollecate de termijnbetalingen, waarvoor de bankgarantie is afgegeven, heeft betaald aan Polux. Bij de termijnbetalingen staat in de bankgarantie steeds een uiterlijke datum vermeld waarop het bedrag moet zijn voldaan. Die data sluiten aan bij het tussen Rollecate en Polux overeengekomen betaalschema.
Weliswaar had Rollecate elke deelbetaling voldaan, maar – op één deelbetaling na – voldeed zij deze steeds ongeveer een week na het verstrijken van de betalingstermijn.
Partijen twisten over de uitleg van die bewoordingen. Rollecate betoogt allereerst dat de betalingstermijnen niet fataal zijn en dat het er dus niet toe doet of de deelbetalingen al dan niet tijdig door haar zijn voldaan. Hier maakt het hof korte metten mee. Iedere voor nakoming overeengekomen termijn is fataal, zodat Rollecate niet aan deze voorwaarde van de bankgarantie heeft voldaan. Gevolg hiervan is dat de bankgarantie in ieder geval niet is verhoogd met die deelbetalingen die Rollecatie niet tijdig aan Polux heeft voldaan.
Rollecate probeert te redden wat er te redden valt en stelt zich vervolgens op het standpunt dat de bankgarantie wel verhoogd is met die deelbetalingen die weliswaar te laat zijn betaald voor de beoogde termijn, maar op tijd voor de volgende termijn.
Hiertegen voerde de Rabobank aan dat indien een eerdere betaling niet tijdig is gestort, een volgende tijdige betaling nooit meer tot een verhoging van de bankgarantie kan leiden.
Dit laatste is hetgeen waarover de Hoge Raad moet oordelen. De Hoge Raad stelt dat het hof al heeft vastgesteld dat de tekst van de bankgarantie duidelijk was, dat sprake was van fatale betalingstermijnen en dat de betalingen niet conform het betaalschema en dus te laat waren gedaan. De Hoge Raad overweegt dat gelet op die vaststellingen niet gesteld kan worden dat betalingen die te laat zijn gedaan voor een bepaalde termijn alsnog kunnen worden toegerekend aan een volgende termijn als tijdige betaling daarvan. Anders zou het fatale karakter aan die betalingstermijnen ontnomen worden.
Deze uitspraak benadrukt nog maar eens hoe belangrijk het is om goed kennis te nemen van de voorwaarden waaronder een bankgarantie is verstrekt en die voorwaarden strikt na te leven. Worden die voorwaarden immers niet nageleefd, dan riskeert men dat de bankgarantie niet gelicht kan worden.
In het geval van Rollecate kan haar dit duur te komen te staan. Doordat zij de termijnbetalingen steeds ongeveer een week te laat heeft voldaan, blijkt de door haar bedongen bankgarantie opeens waardeloos en staat zij alsnog met lege handen!
Meer weten? Neem gerust contact op met mr. Edwin Bregonje of mr. Rick van Dam.
